Η 5η Μαΐου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα της Μαίας. Για το 2021 η μέρα αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η πανδημία COVID 19 επιβαρύνει επιπλέον την παγκόσμια υγεία. O ρόλος της Μαίας στην προσφορά ποιοτικής φροντίδας υγείας αυξάνεται καθημερινά σε όλα τα προηγμένα συστήματα υγείας του κόσμου. Δυστυχώς, βάσει στοιχείων SRMNAH (Sexual, Ρeproductive, Μaternal, Νewborn and Αdolescent Ηealth) παγκοσμίως παρατηρείται σήμερα έλλειψη 1.300.000 νέων εργαζόμενων σε αυτόν τον τομέα. Η έλλειψη αυτή αφορά κατά 90% περίπου Μαίες και κυρίως την Αφρική.
Επίσης, σύμφωνα με υπολογισμούς παγκόσμιων οργανισμών, εάν η παρέμβαση των μαιών σε θέματα SRMNAH αυξηθεί κατά 10%/5 έτη, θα σώζονται κάθε έτος 1.3 εκατομμύρια μητέρες, νεογνά και έμβρυα. Εάν το ποσοστό παρέμβασης μαιών φθάσει το 25%, θα σώζονται ετησίως 2.2 εκατομμύρια. ζωές και εάν η παρέμβαση των μαιών γίνει καθολική (95%), θα γλυτώνουν 4.3 εκατομμύρια μητέρες, νεογνά και έμβρυα ετησίως.
Όμως ο διορισμός και η εμπλοκή Μαιών στο απαιτούμενο επίπεδο, δεν θα ελαττώσει μόνο τη θνησιμότητα, αλλά θα βελτιώσει την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και θα συμβάλει στην ενίσχυση των συστημάτων υγείας παγκοσμίως, προσφέροντας τις μοναδικές δεξιότητες των Μαιών σε γυναίκες, νεογέννητα και παιδιά. Επιπλέον, η εμπλοκή μαιών σε περιστατικά που αφορούν το γνωστικό τους αντικείμενο, θα απελευθέρωνε άλλους επαγγελματίες υγείας (γιατρούς, νοσηλευτές κτλ.), οι οποίοι θα μπορούσαν να επικεντρωθούν σε άλλες δραστηριότητες υγείας. Τέλος, για να επιτευχθούν οι στόχοι SDG 3 – Υγεία (Sustainable Development Goals 3 – Health), για μείωση των μητρικών θανάτων κάτω των 70/100.000 τοκετούς και της θνησιμότητας των νεογνών κάτω των 12/1000 τοκετούς και κάτω των 25/1000 τοκετούς για παιδιά κάτω των 5 ετών, πρέπει να προσληφθούν άμεσα 900.000 μαίες παγκοσμίως.
Επιπλέον, εφόσον οι Μαίες λάβουν τη θέση που πρέπει και τις αξίζει στο παγκόσμιο σύστημα υγείας, θα μπορούσαν να προσφέρουν το 90% περίπου των υπηρεσιών υγείας στους τομείς σεξουαλικότητα, αναπαραγωγή, μητρότητα, νεογνολογία και δια βίου μαιευτική φροντίδα, δημιουργώντας πιο ευτυχισμένες οικογένειες, αλλά και πιο υγιείς κοινωνίες. Ωστόσο, προς το παρόν αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% του προσωπικού φροντίδας υγείας στους παραπάνω τομείς.
Η παγκόσμια πανδημία COVID-19 έχει επηρεάσει δραματικά όλους τους κλάδους υγείας και τείνει να ακυρώσει όλα τα επιτεύγματα και τα οφέλη τους στο κοινωνικό σύνολο. Ειδικότερα, στους κλάδους SRMNAH αναμένεται μία μεγάλη μείωση της ποιότητας στην παροχή υπηρεσιών θεραπείας και πρόληψης στην υγεία των μητέρων, των νεογνών και των εφήβων. Δεδομένης της παγκόσμιας έλλειψης Μαιών στα συστήματα υγείας, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται οι ούτως ή άλλως λίγες διαθέσιμες μαίες, στην αντιμετώπιση της COVID-19. Επίσης, αυτή τη στιγμή παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία, να αναδειχθεί η κρισιμότητα του επαγγέλματος της Μαίας και να καθιερωθεί από τις μαίες ο τοκετός στο σπίτι, γεγονός που θα αποσυμφορήσει τις δομές υγείας, αλλά και θα προστατεύσει τις γυναίκες, τα νεογνά και τις οικογένειές τους από την πανδημία COVID-19 εντός των νοσοκομείων.
Ως Τμήμα Μαιευτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, μας ενδιαφέρει και μας απασχολεί ιδιαίτερα όχι μόνο η ποσοτική παρουσία μαιών στα συστήματα υγείας, αλλά και η ποιότητα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσής και η δια βίου μάθησή τους. Συνεπώς είναι επίκαιρο το μήνυμα της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Μαιών (ICM): Αξιολογήστε τα δεδομένα – Επενδύστε στις Μαίες. Η επένδυση στις μαίες αυτή τη στιγμή θα αποφέρει μεγάλα οφέλη στην ευρύτερη οικονομία, καλύπτοντας την σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και την αναπαραγωγική ελευθερία των γυναικών. Η διεθνής κοινότητα αναδεικνύει το θεμελιώδη ρόλο των μαιών για τον τερματισμό της μητρικής και νεογνικής θνησιμότητας, ο οποίος θα συμβάλει στην επίτευξη του 3ου στόχου της Αειφόρου Ανάπτυξης, σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει μέχρι το 2030 η μητρική θνησιμότητα να μειωθεί σε λιγότερο από 70 ανά 100.000 γεννήσεις παγκόσμια.
Το επάγγελμα της Μαίας/τή είναι γυναικοκρατούμενο αφού το 93% είναι γυναίκες. Οι ανισότητες λόγω φύλου και τα πατριαρχικά πρότυπα, αποκλείουν τις γυναίκες αφενός μεν από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, αφετέρου δε τις υποχρεώνουν να υφίστανται παρενόχληση, ακόμη και κακοποίηση στους χώρους εργασίας. Η εφαρμογή πολιτικών που θα τερματίσουν τις ανισότητες και τις διακρίσεις λόγω φύλου στους χώρους εργασίας, θα ανυψώσουν τις Μαίες επαγγελματικά και κοινωνικά, ώστε να δώσουν τον αγώνα τόσο για το δικαίωμα τους στην ανάπαυση, την αυτοφροντίδα, την αξιοπρεπή εργασία και τις ίσες αμοιβές, όσο και για τα δικαιώματα των γυναικών, των νεογνών και των παιδιών.
Τέλος, πρέπει επίσης να επισημανθεί, ότι ενώ το 80% περίπου των εργαζομένων στους τομείς της νοσηλευτικής και της μαιευτικής είναι γυναίκες, οι ηγετικές θέσεις καταλαμβάνονται κατά 75% από άνδρες. Ακόμη και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μόνο το 15% περίπου των κρατών διαθέτουν εθνική μαιευτική ηγεσία. Συνεπώς, πρέπει άμεσα να γίνουν τα βήματα για την ισότητα των δύο φύλων στον ευρύτερο χώρο της υγείας, την προώθηση περισσότερων μαιών σε ηγετικές θέσεις, την αναγνώριση του ρόλου των μαιών ως κεντρικά πρόσωπα στην κοινότητα και στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των νέων μητέρων και των νεογνών τους και να ακουστεί επιτέλους η φωνή των μαιών για σεβασμό του ξεχωριστού και αυτόνομου μαιευτικού επαγγέλματος. Η επένδυση στις μαίες οδηγεί σε υγιέστερες οικογένειες και πιο παραγωγικό σύστημα υγείας, με πολλαπλά οφέλη στην ευρύτερη οικογένεια.